ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ: ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

"σαν από τα βιβλία του Ιουλίου Βέρν"

(του Δημήτρη Φιλιππίδη)

Όπως συμβαίνει σε όλους τους δημιουργούς, σπάνια μπορεί κανείς να ρίξει μια ματιά στο εργαστήριό τους, εκεί που μυστικά προετοιμάζουν τα έργα τους ώστε κατόπιν να εκτεθούν σε κοινή θέα. Το εργαστήριο είναι μια μυστηριώδης και σκοτεινή σπηλιά που δύσκολα μπορεί να αποκαλύψει τα μυστικά του. 

Το ίδιο ισχύει για την αρχιτεκτονική. Επειδή όμως αυτή είναι ταυτόχρονα τέχνη κι επιστήμη, το εργαστήριο οφείλει να μετέχει σε δύο κόσμους εξίσου αχανείς – της σύλληψης και της εκτέλεσης. Αν στη σύλληψη οι εμπνεύσεις δύσκολα αποκρυπτογραφούνται, στην εκτέλεση υπάρχουν χειροπιαστά εργαλεία που επιτρέπουν τη μεταγραφή των εμπνεύσεων σε σχέδιο. Κι αυτά συνέβαιναν ώς σχεδόν χθες, πριν κυριαρχήσουν παντού οι ψηφιακές τεχνικές που ανέτρεψαν τα πάντα, διαρρηγνύοντας τα όρια ανάμεσα σε «σκέψη» και «πράξη». 

Αυτός λοιπόν ο ήδη σε μας μακρινός κόσμος του χειρονακτικού μόχθου στην αρχιτεκτονική συνοδευόταν πάντα από εργαλεία. Η βιομηχανική επανάσταση έδωσε καινούρια ώθηση στην παραγωγή μηχανών σχεδίασης, των «οργάνων» του 19ου και 20ού αιώνα, που αποτελούν το αντικείμενο της έκθεσης «Το εργαστήριο του αρχιτέκτονα» η οποία εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη στις 25 Νοεμβρίου. 

Χάρις στις συλλογές του Μουσείου (Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, ΑΝΑ) και στην προσφορά υλικού από πρόθυμους ιδιώτες, στήθηκε με πολύ κόπο από το προσωπικό των ΑΝΑ μια χορταστική έκθεση που ικανοποιεί πολλούς στόχους ταυτόχρονα: να προκαλέσει αισθήματα νοσταλγίας στους παλιότερους, να ερεθίσει την περιέργεια στους νεότερους, που μόλις πρόλαβαν την ουρά αυτής της παλαιοτεχνικής περιόδου, και να διασκεδάσει όσους πια ανήκουν στον «νέο, όμορφο κόσμο» της άυλης σχεδίασης. 

Ακολουθώντας μια παρατακτική διευθέτηση με βάση την τυπολογία των «οργάνων» σε συνδυασμό με την συχνά απαραίτητη χρονική τους ομαδοποίηση, έχουν διαταχθεί περιμετρικά στην αίθουσα συνεχόμενα τραπέζια-βιτρίνες όπου βλέπει κανείς όλα εκείνα τα θαυμαστά εργαλεία σχεδιαστικού βασανισμού και επίτευξης της μέγιστης ακρίβειας που επινόησε ο ανθρώπινος νους. 

Παύλος Μυλωνάς και ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας στα γραφεία τους 

Στο κέντρο, μεγεθυσμένες φωτογραφίες από γνωστούς παλιούς αρχιτέκτονες μέσα στον χώρο εργασίας τους προσθέτουν την απαραίτητη ανθρώπινη διάσταση στη γύρω ανάπτυξη της σχεδιαστικής τεχνολογίας. 

Αυτή η έκθεση, ιδίως με τα προπολεμικά κομμάτια της, θυμίζει κάπως τα βιβλία του Ιούλιου Βερν, με μόνη διαφορά πως εκείνος προφήτευε τα μελλούμενα τεχνολογικά θαύματα, ενώ εμείς εδώ παρατηρούμε τα θύματα πια αυτής της ίδιας τεχνολογικής προόδου, που σε λίγο δεν θα ξέρουμε καν σε τι χρησίμευαν. 

Δημήτρης Φιλιππίδης 

Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη 

Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυση των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, με την γενική επιμέλεια της ακούραστης Διεθύντριας των αρχείων Μάρως Καρδαμίτση Αδάμη, σε συνεργασία με την Ναταλία Μπούρα που είχε την ευθύνη του σχεδιασμού και την Λέτη Αρβανίτη που επιμελήθηκε την σχετική έκδοση. 

Ο μικρός και περιεκτικός κατάλογος της έκθεσης, που επιμελήθηκε η Λέτη Αρβανίτη-Κρόκου 

Μέσα στους δύσκολους καιρούς τελικά όλα είναι κατορθωτά αρκεί να υπάρχει πείσμα και όραμα. Και η έκθεση αυτή πραγματοποιήθηκε με ελάχιστα χρήματα και πολύ μόχθο και με επιλογές από πάνω από 100 αρχιτεκτονικά αρχεία: από το σχέδιο πόλης της Αθήνας των Σταμάτη Κλεάνθη και Εδουάρδου Σάουμπερτ και τον Λύσανδρο Καυταντζόγλου, μέχρι τους Ερνέστο Τσίλλερ και Αναστάση Μεταξά, 

Τα απομεινάρια από τα εξαντλητικά διπλοξυσμένα μολύβια του Ιωάννη Δεσποτόπουλου που εκείνη την εποχή έμπαιναν στα ειδικά ξύλινα στελέχη όπως της επόμενης φωτογραφίας 

από τους εκλεκτικιστές, Αλέξανδρο Νικολούδη και Εμμανουήλ Λαζαρίδη, έως τον Δημήτρη Πικιώνη, τον Αριστοτέλη Ζάχο και τον Νικόλαο Μητσάκη, από τους αρχιτέκτονες του ’50 Εμμανουήλ Βουρέκα και Κωσταντίνο Καψαμπέλη, έως τους Άρη Κωνσταντινίδη, Κωσταντίνο Δεκαβάλλα, Νίκο Βαλσαμάκη, Δημήτρη και Σουζάνα Αντωνακάκη και Κυριάκο Κρόκο. 

Διάρκεια μέχρι 10 Ιανουαρίου 2016 

Κάντε κλικ στις εικόνες για μεγένθυση