ΑΠΟ ΤΟΝ DANIEL ΣΤΟ CERN 

Μια περιπλάνηση στις εκθέσεις 

του Αλέξανδρου Ψυχούλη 

και του Νίκου Παπαδόπουλου

Για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται ότι σε μια εποχή που οι καλλιτέχνες αντλούν την έμπνευσή τους από ποικίλες και ετερόκλητες εμπειρίες και αναφορές, άγνωστες στο ευρύ κοινό, το πόσο σημαντικό είναι πλέον να πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στις εκθέσεις τους, είτε από τους ίδιους, είτε από ειδικά προετοιμασμένα πρόσωπα, όπως συνηθίζει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο Οργανισμός ΝΕΟΝ, για να μπορούμε να κατανοήσουμε και να απολαύσουμε τα έργα τέχνης. Συμβαίνει συχνά τα τελευταία χρόνια, να στεκόμαστε μπροστά σε έργα που μας κινούν το ενδιαφέρον και όταν ακολουθήσει μια ξενάγηση να μας αποκαλύπτονται και να μας συγκινούν. Με αυτό το δεδομένο παραθέτω στην συνέχεια εμπειρίες από δύο τρέχουσες εκθέσεις δύο σημαντικών Ελλήνων εικαστικών, που στην μία είχαμε την χαρά να μας ξεναγήσει ο ίδιος προσωπικά ο Νίκος Παπαδόπουλος και να μας αποκαλύψει τις επιρροές του από το ερευνητικό κέντρο CERN, ενώ στην άλλη η απουσία του καλλιτέχνη Αλέξανδρου Ψυχούλη, καλύφθηκε από τα δημοσιεύματα σχετικά με τις επιρροές από την πρόσφατη καταστροφική καταιγίδα Daniel, τα ποιητικά κείμενα στα έργα του – σαν αυτό που ακολουθεί - αλλά και το πρόσφατο βιβλίο του, που μας έβαλαν στο κλίμα μιας συγκίνησης.

1.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΨΥΧΟΥΛΗ: 

«ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟΣ»

στην γκαλερί a.antonopoulou.art

Είχα μια χελώνα για κατοικίδιο όταν ήμουν παιδί. Η μάνα μου λέει πως είχα δύο χελώνες αλλά εγώ θυμάμαι καλά πως είχα μόνο μία που την έλεγα Γρήγορη. Οι χελώνες δύσκολα εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους ακόμα αλλά είμαι σίγουρος πως με συμπαθούσε και με θεωρούσε φίλο. Εγώ ένιωθα περισσότερο ο προπονητής της. Στο άλμα εις μήκος δεν είχε καμία έφεση. Ευθύς ήταν δύσκολο να ξεκολλήσει το βαρύ καβούκι από το τσιμέντο της ταράτσας που χρησιμοποιούσε ως στίβο εξάσκησης. Αντιθέτως στην άρση βαρών - μια ιδιότυπη άρση βαρών - ήταν πολύ καλή. Μπορούσε να μεταφέρει στην πλάτη της πράγματα που είχαν το τριπλάσιο βάρους της καμιά φορά και το τετραπλάσιο. Εκεί όμως που φανερωνόταν το αθλητικό της ταλέντο ήταν οι δρόμοι αντοχής και το τρέξιμο. Την εκπαίδευα δένοντας ένα φύλλο μαρουλιού σε ένα καλαμάκι το οποίο στερέωνα με πλαστελίνη στο καβούκι της, ώστε να κρέμεται πάντα μπροστά της χωρίς ποτέ όμως να μπορεί να το φτάσει.

Αλέξανδρος Ψυχούλης 2023

Χελώνες, μυρμήγκια που αγκαλιάζουν την υδρόγειο, σαλιγκάρια, που ταξιδεύουν με πλοία, νεφοσκεπείς ουρανοί και ενίοτε με βαρύ βαρομετρικό, αποκαλύπτονται στην νέα σειρά ζωγραφικών έργων που έπονται της καταστροφής, από την κακοκαιρία Ντάνιελ, που στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2023 παρασύρει το σπίτι του Αλέξανδρου Ψυχούλη στο Νότιο Πήλιο, ενώ ο ίδιος καταφέρνει να βγει απ’ αυτό λίγα λεπτά πριν την ολοκληρωτική κατάρρευση. Έργα ιδωμένα μέσα από την αχλή της ατμόσφαιρας μετά την κακοκαιρία, που αποδίδεται με μία αξιοπρόσεκτη τεχνική.

Και μαζί με τα έργα, η Αγγελική Αντωνοπούλου είχε για άλλη μια φορά την ευγενική πρωτοβουλία να διαθέτει και το πρόσφατο βιβλίο του καλλιτέχνη με τίτλο «Τροφοσυλλέκτης» που η απνευστί ανάγνωσή του λειτούργησε συμπληρωματικά με τα έργα του, αναδεικνύοντας την ευαισθησία του μέσα από την ετεροχρονισμένη ιδιάζουσα σχέση με τον πεθαμένο πατέρα του. Ένας άνθρωπος αυτάρκης που αναδεικνύει το ενδεχόμενο του να ζήσει κάποιος σήμερα συλλέγοντας την τροφή του από τις χερσαίες και θαλάσσιες εκτάσεις και να αποκτήσει μια άλλη σχέση με την φύση, συντάσσοντας παράλληλα και κάποιες παράδοξες και ελκυστικές συνταγές, που παρατίθενται στο βιβλίο.

 Διάρκεια έκθεσης μέχρι  11 05 2024

2.

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: ΚΗΠΟΣ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ

Η αποθέωση του επίπονου pointelle

Για άλλη μια φορά η Άννα Καφέτση μας αιφνιδιάζει, προβάλλοντας στο πλαίσιο του εικαστικού προγράμματος του annexM, στον εντυπωσιακό εναλλακτικό εκθεσιακό χώρο της Υπηρεσιακής Αυλής του Μεγάρου Μουσικής, για δεύτερη φορά, έναν ξεχωριστό καλλιτέχνη, που έργο του πρωτοείδα στον ίδιο χώρο τον Ιούνιο 2017 στην έκθεση με τίτλο Ο Κήπος Βλέπει. Μια εγκατάσταση απίστευτου μόχθου και υπομονής, ένας σωρός με αμέτρητα βότσαλα θαλάσσης με διαφορετικά χρώματα φτιαγμένα ένα προς ένα από χαρτί στο χέρι.

Αυτή την φορά, μας υποδέχθηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης, υπομονετικός και αεικίνητος και με μια αμεσότητα και εκφραστικές χειρονομίες μας ξενάγησε δημιουργώντας την αίσθηση ότι επισκεφτήκαμε το ατελιέ του και αποκαλύπτοντας ότι το επίκεντρο αυτής της έκθεσης αποτέλεσε η παρουσία του στο ερευνητικό κέντρο σωματιδιακής φυσικής CERN στην Ελβετία, που βρέθηκε το 2014 και 15, κερδίζοντας ένα διαγωνισμό που προκήρυξε η Στέγη Γραμμάτων το 2013, στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού προγράμματος, με στόχο την ανάπτυξη διαλόγου δημιουργικής συνεργασίας των φυσικών επιστημών για τις τεχνολογίες με τις τέχνες. Από εκεί προέκυψε μία σειρά έργων με αφετηρία το διεπιστημονικό και συνεργατικό περιβάλλον του διάσημου εργαστηρίου και οι θεματικές τους βασίζονται σε ένα πλούσιο αρχειακό και βιωματικό υλικό.

Perpetual, 2015

Το βίντεο Perpetual, που προβάλλεται στην αίθουσα, καταγράφει τη δράση που έκανε στο MediaLab του CERN, όταν ο καλλιτέχνης βρέθηκε μπροστά από μια μεγάλη οθόνη μέσα σε ένα μηχάνημα προσομοίωσης που ονομάζεται LHC και έχει κατασκευαστεί για την ανίχνευση σωματιδίων. Ότι κατέγραφαν οι ανιχνευτές το ανέλυαν και το πρόβαλλαν σε αμέτρητες μικρές φωτεινές κουκκίδες, με τη μορφή σωματιδίων. Εκεί αποφάσισε να ζωγραφίσει παραδοσιακά μπροστά από αυτή την οθόνη, ως ζωγράφος με καβαλέτο που δεν ζωγραφίζει ποτέ, χρησιμοποιώντας μαρκαδόρους τελεία-τελεία. Το θέμα του σχεδίου ήταν η Γένεση του Κόσμου του Ιερώνυμου Μπος που βρίσκεται στην πίσω όψη του τρίπτυχου The Garden of Earthly Delights στο Πράδο.

Αυτό είναι και το μοναδικό έργο που ζωγραφίστηκε εκεί. Και αυτή η δράση καταγράφτηκε στην οθόνη, αναλυμένη σε σωματίδια, βιντεοσκοπήθηκε και προβάλλεται στην έκθεση. Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας στο τελάρο βρίσκεται εδώ:

Η γοητεία της εμμονής, 2023

Πρόκειται για μια εγκατάσταση που εμπεριέχει μια ενότητα σχεδίων και βασίζεται σε εξισώσεις του φυσικού-κοσμολόγου Ντιέγκο Μπλας Τεμίνιο.

Οι ερευνητές στο CERN, μας είπε ο καλλιτέχνης, μπορεί να χρειαστούν μήνες για να δημιουργήσουν μια εξίσωση. Ο συγκεκριμένος που του πήρα και του σκάναρα τις εξισώσεις για να λύσει το δικό του κομμάτι της εξίσωσης είχε 8 σημειωματάρια και σημείωνε για έξη μήνες. Εγώ με αυτή την εμμονή βρήκα τον εαυτό μου να λειτουργεί με αυτό το έργο που το ξεκίνησα πέρσι τον Μάϊο και το τελείωσα δέκα ημέρες εδώ στο στήσιμο δουλεύοντας δεκα-δώδεκα ώρες την ημέρα. Αποφάσισα να κάνω 7 να διαβάζονται, και άλλα 7 σε μαύρα αλουμίνια, που θυμίζουν μαυροπίνακες. Πήρα τις εξισώσεις και τις ένωσα και μετά τις αντέγραψα στο αλουμίνιο τρυπώντας το και κεντώντας τελεία-τελεία σε ένα συνεχές ανάγλυφο. Χρησιμοποίησα τα τελάρα με την σίτα που χρησιμοποιούν στο Νεπάλ για να στεγνώσουν το χαρτί όπου ένεταξα τις εξισώσεις. Αφορμή για όλες αυτές τις εξισώσεις ήταν μια συζήτηση που κάναμε στο CERN αν μπορεί η εξίσωση να αποτελέσει εικαστική φόρμα, να ικανοποιηθεί όπως αποτέλεσε η γεωμετρία για το Bauhaus: Η γοητεία της εμμονής.

Κήπος σωματιδίων Ι-ΙV, 2013

Στην ξεχωριστή αίθουσα που είχε πρωτοεκθέσει ο Παπαδόπουλος το έργο με βότσαλα φτιαγμένα ένα προς ένα από χαρτί στο χέρι, εκθέτει σήμερα μια σειρά από διάστικτα απλά διάτρητα σχέδια κεντημένα με βελόνα ραψίματος πάνω σε φύλλα αλουμινίου.

Αντλούν το θέμα τους από αντίγραφα ταινιών του θαλάμου φυσαλίδων. Τα φιλμ αυτά τύπου ακτίνων χ, καταγράφονται για ορατές στο ανθρώπινο μάτι κινήσεις των σωματιδίων κυρίως του υδρογόνου και του δευτερίου. Οι εικόνες που παρουσιάζονται σε αυτό το φιλμ θυμίζουν αφηρημένα λουλούδια και γενικότερα αφηρημένη ζωγραφική.

Θάλαμος φυσαλίδων από την ενότητα κήπος σωματιδίων, 2023

Σε πρώτο πλάνο μια μινιατούρα του θαλάμου φυσαλίδων, ένα από τα παροπλισμένα μηχανήματα που βρίσκονταν στον κήπο του CERN. Ένα μικρό γλυπτό φτιαγμένο από χαρτοπολτό βαμβακερό.

Η όλη εγκατάσταση υπό τους ήχους του τρυπήματος με τίτλο Ηχοτοπίο που επιμελήθηκε ο συνθέτης Θοδωρής Οικονόμου.

Φαινόμενο Tunguska, 2022-24

Με χαρτί πραγματοποιήθηκε και το επόμενο έργο. Προέρχεται από δέντρα, από ένα είδος δάφνης, που κατασκευάζεται στο Νεπάλ, και ο καλλιτέχνης αποφάσισε έτσι να δημιουργήσει μια εγκατάσταση από χάρτινους κατεστραμμένους κορμούς δέντρων και τα θραύσματα τους. Αφορμή ένα φαινόμενο το οποίο πήρε το όνομά του από την περιοχή όπου ένας μετεωρίτης έπεσε στη γη το 1908 και καταγράφηκε φωτογραφικά πρώτη φορά το 1921. Ο καλλιτέχνης επέλεξε αυτό το γεγονός όταν είδε τις εντυπωσιακές φωτογραφίες από τα ξαπλωμένα κατεστραμμένα δέντρα κοντά στη λίμνη Βαϊκάλη της Σιβηρίας. Για τη δημιουργία αυτών των γλυπτών πάρθηκαν αποτυπώματα από αληθινά δέντρα στον αρχαιολογικό χώρο του Φιλοπάππου δίπλα στην Ακρόπολη.

Άβακας, 2022

Παραπλήσια στους κορμούς εκτίθεται μια διαδραστική εγκατάσταση, αποτελούμενη από αριθμητήρια, που παραπέμπει στην πρωτόλεια σχέση του ανθρώπου. Αντί για χάντρες με τις οποίες γίνονται οι πράξεις ο καλλιτέχνης δημιουργεί πέτρες φτιαγμένες από πεπιεσμένο χαρτί.

Ένα ακόμη πρόσφατο έργο, που απογειώνει την τεχνική του πουαντιγιέ και του non finito, στηριγμένο σε χειροποίητες χάρτινες βάσεις, δεσπόζει στην έκθεση αποκαλύπτοντας την επιμονή και τον μόχθο του Παπαδόπουλου που αφιερώνει ατελείωτο χρόνο για την καλλιτεχνική δημιουργία. Αξίζει να δείτε σε μεγέθυνση κάνοντας ΚΛΙΚ στην εικόνα, λεπτομέρεια αυτού του άτιτλου έργου.

Η κυδωνόσουπα

Κλείνω αυτή την παρουσίαση με μια ιδιαίτερη εικαστική προσέγγιση του καλλιτέχνη, που έχει σαν αφετηρία μια παράξενη φράση-απάντηση του φίλου διακεκριμένου ερευνητή στο ινστιτούτο υψηλών ενεργειών της Βαρκελώνης, τον οποίο είχε γνωρίσει στο CERN. Στο ερώτημά του να του περιγράψει την κατάσταση του σύμπαντος του ανέφερε τη λέξη σούπα.

Έτσι με αυτή την απάντηση ως αφετηρία, αποφάσισε να αρχίσει αυτό το ταξίδι με μια σούπα στην είσοδο της έκθεσης που την ονόμασε κυδωνόσουπα. Ένα τσουκάλι με μια ειδικά φτιαγμένη συνταγή που έχει μέσα φυτά, λάδι, λεμόνι, φύκι και όστρακα κυδώνια. Παρά την επιθυμία του η σούπα αυτή να παρασκευάζεται στην έκθεση και να προσφέρεται στους επισκέπτες, τελικά αυτό δεν ήταν εφικτό. Οπότε μας παρουσίασε σχετικό βίντεο για την παρασκευή της στον διάδρομο εισόδου της έκθεσης. Παράλληλα, σε μία σειρά χειροποίητων ιδιαίτερων κεραμικών πιάτων της Μαργαρίτας Εκκλησιάρχου, σχεδίασε στο καθένα με την ίδια τεχνική του πουαντιγιέ, τα υλικά της κυδωνόσουπας που εκτίθενται σε μια κλειστή βιτρίνα.

Τέλος, εκτίθενται μία σειρά από μικρά έργα που αποτελούν «τα ευχαριστώ» για κάθε επιστήμονα που διέθεσε τον χρόνο του, τις γνώσεις του, όσο ο καλλιτέχνης βρισκόταν στο CERN, κάνοντας μια προσωπογραφία σε μέγεθος γραμματόσημου, που πρόσφατα τους τα προσέφερε εκεί. Αποτελούν τα πιο αγχωτικά έργα λόγω του μικρού μεγέθους των προσώπων.

Διάρκεια έκθεσης  μέχρι 30 06 2024.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 32

YOKO ONO: “MUSIC OF THE MIND”

ΣΤΗΝ ΤΑΤΕ MODERN

Επιλογές από μία έκθεση 

που ξεπέρασε κάθε προσδοκία

Ήταν για μένα μια έκθεση αποκαλυπτική. Πήγα εντελώς απροετοίμαστος, έχοντας στην μνήμη μου την ιδιάζουσα προσωπικότητα της Yoko Ono. Ιδιαίτερα από την εποχή της δόξας των Beatles, που δίπλα στον John Lennon, παράλληλα με τις σημαντικές τότε ακτιβίστικές τους δράσεις για την ειρήνη και το σχετικό κρεβάτωμα, παρεμβαίνοντας τελικά ακόμη και στις ηχογραφήσεις του γκρουπ κατάφερε, όπως έλεγαν, να τους διαλύσει, κάτι που την φόρτισε αρνητικά. Έκτοτε διάβαζα κατά καιρούς για τις καλλιτεχνικές της δραστηριότητες και σταδιακά μέσα από αποσπασματικές πληροφορίες είχα την αίσθηση ότι στο όνομα του Lenon η Ono «έπαιζε» κατά κάποιο τρόπο, μέσα από τις γνωριμίες της στην Νέα Υόρκη και το διεθνές στερέωμα.

Η επιλογή της ΤΑΤΕ MODERN να παρουσιάσει την δουλειά της σε μια μεγάλη διαδραστική έκθεση με έβαλε σε σκέψεις, και έτσι έσπευσα να διασχίσω την είσοδο της έκθεσης και να ακούσω την φωνή της μπαίνοντας να απαντά στο τηλέφωνο λέγοντας “Hello. This is Yoko”. Είχα προσπεράσει μια συστάδα δένδρων ευχών, που γύρω τους νέα παιδιά και επισκέπτες κρεμούσαν μικρά χαρτάκια που έμοιαζαν από μακριά με λευκά λουλούδια. Με συγκίνησε διαβάζοντας ότι η Όνο ως παιδί πήγαινε σε έναν ναό στην Ιαπωνία, και έγραφε μία ευχή σε ένα κομμάτι λεπτό χαρτί και το έδενε γύρω από τα κλαδιά ενός δένδρου.

Γεννημένη στην Ιαπωνία το 1933, αφού φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Gakushūin ως η πρώτη φοιτήτρια φιλοσοφίας, ακολούθησε μια συναρπαστική διαδρομή, εγκατεστημένη σε ένα λοφτ στο Μανχάταν, όπου γράφτηκε στο κολέγιο τεχνών Sarah Lawrence, σπουδάζοντας ποίηση και μουσική σύνθεση. Παράλληλα, συνδέθηκε με τις avant gardes της Νέας Υόρκης και του Τόκιο στα τέλη της δεκαετίας του '50 και του '60,

Από τα πρώτα έργα, αυτής της περιόδου μπαίνοντας στην πρώτη αίθουσα της έκθεσης, ξεχώρισα το Lighting Piece – «Άναψε ένα σπίρτο και δες μέχρι να σβήσει», ένα φιλμ από μία περφόρμανς που πραγματοποίησε με τον φωτογράφο Peter Moore.

Yoko Ono FILM NO. 1 (‘MATCH’) / Fluxfilm No. 14 1966 Film, 16mm, shown as video, black and white Duration: 5min 4sec Directed by Yoko Ono

Bag Piece

Στην συνέχεια στην επόμενη αίθουσα, στο έργο με τίτλο Bag Piece, η Όνο προσκαλεί καλλιτέχνες, αλλά και το κοινό, αφού αφαιρέσουν τα παπούτσια τους, να μπουν σε ένα μαύρο σάκο και να κινηθούν στην σκηνή, πραγματοποιώντας ελεύθεροι  διάφορες δραστηριότητες μέσα σε αυτούς, όπως να μετακινηθούν, να αφαιρέσουν τα ρούχα τους ή ακόμα και να πάρουν και έναν υπνάκο. Οι κινήσεις μέσα στους σάκους δημιουργούν ένα κινούμενο σύνθετο γλυπτό.

Yoko Ono, Bag Piece 1964, exhibition realisation 2024 Performance

Cut Piece.

Στην ίδια αίθουσα προβάλλεται η ταινία Cut Piece, των David and Albert Maysles, που γυρίστηκε στις 21 Μαρτίου 1965 (!), στο Carnegie Recital Hall της Νέας Υόρκης και καταγράφει την περφόμανς της Yoko Ono, που κάθεται σιωπηλή στη σκηνή φορώντας το καλύτερό της κοστούμι, ενώ το κοινό κλήθηκε να της κόψει με ψαλίδι σε κομμάτια τα ρούχα της. Ένα σχόλιο για τη σεξουαλική βία. Το Cut Piece θεωρείται ένα κλασικό έργο τέχνης της δεκαετίας του 60, που λέγεται ότι είναι εξίσου γνωστό στους φοιτητές τέχνης όσο και οι Beatles.

Yoko Ono, Cut Piece, κινηματογραφήθηκε στις 21 Μαρτίου 1965 σε περφόμανς που πραγματοποιήθηκε στην Νέα Υόρκη στο Carnegie Recital Hall.

Shadow Piece Concept

Στο διαδραστικό αυτό έργο η Yoko καλώντας το κοινό της να ζήσει τις συγκινήσεις της συμμετοχικής τέχνης, το τοποθετεί ανάμεσα σε ένα λευκό τελάρο και ένα προβολέα και του ζητά να περιγράψει την σκιά του με ένα κομμάτι κάρβουνο συνθέτοντας έτσι έναν διαρκώς εξελισσόμενο πίνακα.

Yoko Ono, Shadow Piece Concept 1963, first performed 1966, exhibition realisation 2024

Yoko Ono, Shadow Piece, detail, Concept, 1963, first performed 1966, exhibition realisation 2024

Painting to Hammer a Nail

Στο επόμενο έργο στο ίδιο πλαίσιο της διαδραστικότητας ζητά από τον επισκέπτη να πάρει ένα καρφί από το διπλανό δοχείο και να το καρφώσει με ένα σφυρί σε ένα ξύλινο τελάρο.

Yoko Ono, Painting to Hammer a Nail, concept 1961

Yoko Ono, Painting to Hammer a Nail, detail

Στην ίδια μεγάλη αίθουσα με τίτλο THE MESSAGE IS THE MEDIUM, η Ono εκθέτει μια σειρά ετερόκλητων έργων δίνοντας την δυνατότητα στους επισκέπτες να παίξουν ακόμη και μια παρτίδα σκάκι.

Yoko Ono, White Chess Set, 1966

John Lennon 1940–1980 Yoko Ono, Air Bottles 1967, exhibition realisation 2024 Glass jars, digital print on paper labels, facsimile Labels: half-a-cupboard half-a-door half-a-shoe half-a-jacket half-a-letter half-a-life half-a-music half-a-painting half-a-wind

Yoko Ono, Half Room, 1967

Το έργο Half-A-Room περιλαμβάνει οικιακά έπιπλα και αντικείμενα, όπως ένα ψηλοτάκουνο παπούτσι και ένα ράφι, κομμένο στη μέση και κυρίως βαμμένο λευκό. Η Όνο παρουσίασε το έργο αυτό το 1967 στην έκθεση Half-A-Wind Show στη Lisson Gallery του Λονδίνου.

Yoko Ono, FILM NO 4 (“BOTOMS) 1966-7, Film 16mm

πλάνα από γύρω

200 κινούμενοι γλουτοί, που για τον Ono, αντιπροσωπεύουν «την σκηνή του Λονδίνου σήμερα». Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν  καλλιτέχνες, συγγραφείς και γλύπτες. Ο ήχος περιλαμβάνει συνομιλίες μεταξύ των συμμετεχόντων, της Ono και του συζύγου της Anthony καθώς και συνεντεύξεις της Ono με τον βρετανικό Τύπο.

BED PEACE

John Lennon 1940–1980 Yoko Ono BED PEACE 1969 Film, 16mm, shown as video, colour and sound (stereo) Duration: 1hour 10min 5 sec Film of Montreal Bed-In, 26 May

Μετά τον γάμο τους τον Μάρτιο του 1969, η Όνο και ο Λένον πραγματοποίησαν εβδομαδιαίες εκστρατείες με τίτλο  Bed-In for Peace, στο Άμστερνταμ και Μόντρεαλ. Το ζευγάρι δημιούργησε φρενίτιδα στα μέσα ενημέρωσης προσκαλώντας στα δωμάτια του ξενοδοχείου τους να συμμετάσχουν ακτιβιστές για την ειρήνη. Παράλληλα έγιναν εξαιρετικά σοβαρές και έντονες συνομιλίες μεταξύ δημοσιογράφων και πολιτικών. Ενώ κοιμόντουσαν σε ένα ξενοδοχείο στο Μόντρεαλ, μαζί με τους Timothy Leary, Petula Clarke, Dick Gregory και Allen Ginsberg, ηχογράφησαν το κομμάτι Give Peace A Chance, που γρήγορα υιοθετήθηκε από εκείνους που διαμαρτύρονταν για τον πόλεμος στο Βιετνάμ.

John Lennon 1940–1980 Yoko Ono, Wedding Album 1969 Album cover and inserts Apple Records Private collection

Η Όνο και ο Λένον το 1968 άρχισαν να γράφουν και να παράγουν μουσική μαζί, κυκλοφορώντας τρία συνεργατικά άλμπουμ μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Το τελικό ήταν το Άλμπουμ Γάμου. Η πρώτη πλευρά του άλμπουμ περιελάμβανε το ζευγάρι που φωνάζει ο ένας το όνομα του άλλου πάνω από ηχογραφήσεις με τους χτύπους της καρδιάς τους. Η δεύτερη πλευρά, με τίτλο «Άμστερνταμ», ηχογραφήθηκε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας τους Bed-In for Peace. Το κουτί του άλμπουμ συμπεριλάμβανε έντυπο υλικό και αντίγραφο του πιστοποιητικού γάμου του ζευγαριού. Είχαν μια τρέλα όλα αυτά εκείνη την εποχή!

«War Is Over» γράφει η μεγάλη κοινή τους διακήρυξη, σε διαφημιστικές πινακίδες και αφίσες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ – και με πολύ μικρότερα γράμματα παρακάτω: «Αν το θέλεις».

Yoko Ono, A HOLE 2009 Engraved glass, shot with a bullet hole, steel frame Engraved: A HOLE / GO TO THE OTHER SIDE OF THE GLASS AND SEE THROUGH THE HOLE.

Yoko Ono, A HOLE 2009 Photograph: Daniel Leal/AFP/Getty Images

Η Όνο επικρίνει βαθιά τη βία, πιστεύοντας ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει εάν αντιμετωπιστεί η βία. Μεγάλο μέρος της δουλειάς της είναι μια πρόσκληση να δούμε τον κόσμο διαφορετικά, από μια άλλη προοπτική. Αυτή η προσέγγιση περικλείεται σε ένα έργο με τίτλο ΜΙΑ ΤΡΥΠΑ. Ένα κρύσταλλο τρυπημένο από μια σφαίρα όπου γράφει: «Πήγαινε στην άλλη πλευρά του γυαλιού και δες μέσα από την τρύπα». Ίσως το πιο συγκινητικό έκθεμα! Πώς κατάφερε η Όνο να ζήσει όλες αυτές τις δεκαετίες χωρίς τον Λένον; Το έργο αυτό έγινε το 2009, ήδη 29 χρόνια μετά τη δολοφονία του.

Yoko Ono, Helmets (Pieces of Sky) 2001

Η Όνο σε αυτό το έργο μας προσκαλεί να πάρουμε ένα κομμάτι από τον ουρανό, που βλέπει ως ελπιδοφόρο σύμβολο απεριόριστης φαντασίας. Τα κομμάτια παρουσιάζονται ως ατσάλινα κράνη του γερμανικού στρατού από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κρεμασμένα ανάποδα, αναφερόμενη στον βίαιο κατακερματισμό της ελπίδας μέσω του πολέμου.

THE FLY

Yoko Ono, FLY 1970–1 Film, 16mm, shown as video, colour and sound (mono) Duration: 25min

Μας αιφνιδίασε αυτό το έργο, μπαίνοντας στην σκοτεινή αίθουσα. Η πρώτη εικόνα που αντίκρισα με παρέπεμψε στο έργο του Γκυστάβ Κουρμπέ Η προέλευση του κόσμου.

Γκυστάβ Κουρμπέ, Η προέλευση του κόσμου, 1866.

Μόνο που συνοδευόταν με πραγματικές επίμονες μύγες να κινούνται επίμονα στο γυμνό σώμα και σε επίμαχα σημεία, και πέρα από το βουητό τους ακούγονταν και οι άναρθρες φωνές της Ono με τους ήχους της κιθάρας του Λένον.

Αυτή η ταινία με τίτλο FLY, που προβάλλεται για 24 λεπτά στην σκοτεινή αίθουσα, βασίζεται στην παρτιτούρα της Ono του 1968 Fly (Film No.13), η οποία λέει, «Αφήστε μια μύγα να περπατήσει στο σώμα μιας γυναίκας από τα νύχια μέχρι το κεφάλι και πετάξτε έξω από το παράθυρο». Η Όνο περιγράφει τόσο το σώμα της γυναίκας όσο και την μύγα ως αναπαραστάσεις του εαυτού της. Η μύγα φέρει συνειρμούς βρωμιάς και σήψης ενώ ενσωματώνει επίσης την έννοια του ελεύθερου πνεύματος. Η  Όνο συχνά διερευνά την πτήση ως φυσική πράξη και μεταφορική έννοια. Και τα δύο λειτουργούν ως σύμβολα απελευθέρωσης και ενδυνάμωσης. Η ταινία λειτουργεί ως σχολιασμός στον αγώνα των γυναικών να δραπετεύουν από κοινωνικούς περιορισμούς.

ADD COLOUR (REFUGEE BOAT)

Εξ ίσου εντυπωσιακή ήταν και η επόμενη αίθουσα με τίτλο Add Colour (Refugee Boat) μετά από την συνεχιζόμενη διακρατική επέμβαση των επισκεπτών κάθε ηλικίας με διαφορετικών αποχρώσεων του μπλε κραγιόνια, στις λευκές περιμετρικές επιφάνειες της αίθουσας και πάνω σε μια λευκή ξύλινη βάρκα στο κέντρο, που συμβολίζει τις μετακινήσεις των μεταναστών. H Όνο συγκινημένη από τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που ρισκάρουν τη ζωή τους για να ταξιδέψουν στην Ευρώπη δια θαλάσσης, μας προσκαλεί να εξετάσουμε τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η συλλογική δράση. Το έργο περικλείει την πίστη της σε αυτή την δράση και την κατανόησή της ότι «μοιραζόμαστε αυτόν τον κόσμο» και μοιραζόμαστε την ευθύνη μας για αυτόν. Θεωρεί ότι αυτή η συμμετοχική εργασία μέσω της καταγραφής διαφορετικών  μηνυμάτων, μας προσκαλεί να αναλογιστούμε αυτήν την επείγουσα και συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση.

«Φέρτε μια άδεια βάρκα μεταναστών στη στεριά σε μια παλίρροια, και βάψτε την με μπλε μηνύματα ελπίδας»:φωτο: Tayfun Salcı/Zuma Press Wire/Rex/Shutterstock

Yoko Ono, Add Color (Refugee Boat)

My Mommy is Beautiful,

Στην τελευταία αίθουσα με τίτλο ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ, η Ono ενθαρρύνει τις συλλογικές απαντήσεις, με το έργο My Mommy is Beautiful, προσκαλώντας τον επισκέπτη με την φράση : «Γράψε τις δικές σου σκέψεις για τη μητέρα σου. Ή καρφιτσώστε μια φωτογραφία της στον καμβά.» Ένα έργο σε εξέλιξη, που διερευνά τη σχέση μας με τις μητέρες μας, και συγκροτείται από αμέτρητα σημειώματα σε όλες τις γλώσσες, που γράφονται επί τόπου και επικολλώνται σε στρώματα σε έναν τεράστιο τοίχο προκαλώντας συγκινήσεις. Χαρακτηριστικές είναι οι νοσταλγικές και συγκινητικές αναφορές στις μητέρες που σε μεγάλο βαθμό ήταν απολογητικές για όσα δεν προλάβαμε να πούμε... 

Yoko Ono, My Mommy is Beautiful

Η έκθεση ολοκληρώνεται με το βίντεο που ηχογραφήθηκε στην όπερα του Σίδνεϋ το 2013, με τίτλο WHISPER που ερμηνεύει η Όνο στα ογδόντα της χρόνια, και με τα δυνατά φωνητικά της επαναλαμβάνει τις λέξεις «Εύχομαι… επιτρέψτε μου να ευχηθώ»

Yoko Ono, Whisper, 2013

η Όνο στα ογδόντα της χρόνια ερμηνεύει με τα δυνατά φωνητικά της

Αμέσως μετά την έξοδο από την έκθεση στο χώρο του πωλητηρίου η Όνο μας υπενθυμίζει στα 91 της χρόνια, με τεράστια γράμματα το σύνθημά της για το οποίο αφιέρωσε την ζωή της. Σε όλη της την καριέρα, η Yoko Ono έχει διαδώσει τα μηνύματά της για την παγκόσμια ειρήνη χρησιμοποιώντας διαφημιστικές πινακίδες, εφημερίδες και περιοδικά διαφημίσεις, αφίσες και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Yoko Ono, PEACE is POWER 2017, exhibition realisation 2024 Vinyl on wall

Διάρκεια της έκθεσης μέχρι 1η ΣΕΠ 2024.

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση και καλύτερη ανάλυση